Preventive law

Preventive law:  misschien heb je het al eens gehoord. Als rechtenstudent ben je er in ieder geval in meer of mindere mate mee in aanraking gekomen. Maar wat is preventive law nu eigenlijk? En wat kan je ermee?

Preventive law is een groot begrip en kent vele facetten. Zoals het woord al zegt is preventive law preventief recht. Als je te maken hebt met rechten, dan heb je „voorkomen is beter dan genezen“ of „een slechte regeling is beter dan een goede uitspraak“ zeker al eens gehoord. Zulke uitspraken zijn ook kaders van Preventive law. Als we kijken naar het verschil tussen „normaal recht“ en „preventive law“ zien we dat bij het normale recht pas actie wordt ondernomen wanneer er al een conflict is ontstaan. „Normale“ juristen zijn dan ook hoofdzakelijk bezig met het oplossen van problemen, nadat het kwaad al is geschied. Bij het preventief recht wordt geprobeerd de conflicten al voor te zijn. Welke acties kunnen we alvast ondernemen, door ervoor te zorgen dat bepaalde conflicten al vooraf voorkomen worden?

Wellicht denk je nu, waarom zouden we op het preventive law inzetten? Vooral als we eraan denken dat conflictoplossing een groot deel van de werkzaamheden inhoudt. Nemen we dan niet ons eigen werk weg? Ik denk van niet. Wanneer het preventieve recht een groter deel inneemt, kunnen we ons namelijk bezig houden met de zaken die écht van belang zijn, en niet met het oplossen van problemen, die zijn ontstaan door onwetendheid en makkelijk voorkomen hadden kunnen worden. Zoals ik eerder aangaf, heeft preventive law vele facetten. Zo is er geen goed of fout, of dé manier waarop preventive law toegepast moet worden. Wel zijn er veel mogelijkheden om preventief recht in te bouwen. Wanneer mensen weten wat hun rechten en plichten zijn, zal er minder snel een conflict ontstaan. Uiteraard betekent dit niet dat we de conflicten volledig de wereld uit kunnen helpen, maar wel dat we het kunnen minimaliseren.

Preventive law hoeft niet ingewikkeld te zijn. De meest voorkomende reden dat conflicten ontstaan is onwetendheid. Als iedereen weet waar hij aan toe is, zullen er minder snel onduidelijkheden ontstaan. Voor een jurist klinkt dat natuurlijk logisch, vooral als we denken aan het feit dat de wetboeken onze grootste vriend zijn. Wat we dan alleen wel eens vergeten is, dat wanneer een niet juridisch onderlegd persoon op zoek gaat naar zijn rechten in het wetboek, hij het juridisch jargon vaak niet begrijpt. Ergens is het natuurlijk goed dat niet iedereen begrijpt wat het juridische spectrum inhoudt, want anders zou onze studie overbodig zijn. Maar in verschillende gevallen lijkt het toch beter om de „normale“ mens dichter tot het recht te brengen. Zo kan de moderne preventive  law jurist ervoor kiezen het recht simpeler te maken. De normale mens te bejegenen met normale taal, bij het contracteren terug te gaan naar de basis, niet overbodig veel opnemen. Er zijn veel opties om juridische zaken beter begrijpbaar te maken. Door kleine aanpassingen door te voeren in contracten, zodat teksten eenvoudiger te begrijpen zijn of betere voorlichting te geven omtrent recht, kan het recht al beter begrijpbaar worden.

Een voorbeeld van hoe dit zich in de praktijk kan uiten blijkt uit resultaten van onderzoek naar preventive law. Voorgaand jaar heb ik onderzoek gedaan naar het gebruik van huurcontracten. Dit onderzoek richtte zich op jongvolwassenen van 18-25 jaar. Hierbij gaf 60% aan het huurcontract niet door te lezen, aangezien ze toch niet begrijpen wat met de artikelen bedoeld wordt. Veel jongvolwassenen gaven aan dat het taalgebruik te lastig was en dat de contracten ook veel te lang waren. Als jurist schrik je wellicht van het feit dat je een contract ondertekent onder het door te lezen. Misschien denk je zelfs; natuurlijk ontstaan er conflicten, als je niet eens het contract doorleest. Maar misschien ligt het probleem niet bij de normale burger, maar bij de juristen die de contracten opstellen. Want is niet het voornaamste dat de contractspartijen zelf snappen wat ze tekenen? En niet alleen de jurist? Door het eenvoudiger en korter maken van de contracten kunnen dus al veel conflicten voorkomen worden. Wanneer iemand weet waar hij aan toe is, zullen veel problemen voorkomen kunnen worden.

Bijzonder hoogleraar E. Van de Luijtgaarden is de eerste en enigste bijzonder hoogleraar preventive law ter wereld aan de universiteit Maastricht. Hij zegt over juristen het volgende: “In de huidige situatie denkt een jurist vaak de cliënt centraal te stellen, maar in de praktijk is dat vaak niet zo. Neem bijvoorbeeld een advocaat: met zijn of haar juridische expertise wordt het probleem van de cliënt aangepakt. Om te helpen, maar vrijwel altijd wordt daarbij het station van andere, niet-juridische mogelijkheden gepasseerd. Soms werkt dat zelfs escalerend, en dat terwijl de cliënt wellicht helemaal geen ingewikkelde juridische procedures wil, maar gewoon een oplossing voor het probleem.“.

Met preventive law ontstaat dus de mogelijkheid de zaken anders te bekijken. Niet alleen de wet toepassen, maar ook eens verder te kijken. Voorlichting over wet en recht, het eenvoudiger maken van contracten, maar ook gewoon eens het écht luisteren naar cliënten kan zorgen voor een preventieve aanpak. Het toepassen van een preventieve aanpak kan deëscalerend werken, en er wordt ook meteen een bijdrage geleverd aan het ontlasten van de rechtbanken.