Twee weken geleden vierde het extraparlementair College van Gedeputeerde Staten van Limburg zijn éénjarig jubileum. Eind mei 2019 stelden informateurs Ger Koopmans (gedeputeerde Limburg en voormalig Tweede Kamerlid CDA) en Geert Gabriëls (wethouder Weert Lokaal) een college voor aan Provinciale Staten, dat niet wordt samengesteld op basis van partijlidmaatschap, maar op basis van deskundigheid. Dit deden zij nadat het College zijn meerderheid verloor na de verkiezingen voor de Provinciale Staten op 20 maart 2019 en een nieuwe formatie uitbleef. Op 28 juni dat jaar ging Provinciale Staten akkoord met het voorstel, tevens een landelijke primeur.
Een extraparlementair college sluit geen coalitieakkoord, maar gaat bij ieder programmapunt op zoek naar een meerderheid. Partijen binden zich dus niet bij het vormen van het college. Binding zorgt echter voor grotere regeerkracht en wie gezamenlijk tot een programma weet te komen, kan ook daadkrachtiger besturen.[1] In Limburg doet men het dus anders. Het CDA is vertegenwoordigd met twee mensen, FVD, PVV, VVD en GroenLinks zijn met één lid vertegenwoordigd in het college; hoewel strikt genomen iedere gedeputeerde er op persoonlijke titel zit. [2] In het provinciebestuur zitten dus gedeputeerden van (centrum) links tot rechts, van (ex-) GroenLinks tot PVV.
Hoewel de ideologie er dus formeel niet toe doet, zijn er toch acht uitgangspunten opgesteld door de formateurs, om de (onvermijdelijke) materiële kloven enigszins te dichten. Uitgangspunt 1 luidt bijvoorbeeld: “we werken open en transparant”. Waar een aantal Limburgse politici dat uitgangspunt (dat m.i. altijd in acht zou moeten worden genomen) voorheen niet zo nauw nam,[3] neemt het huidige college het – terecht – actief op.[4] Andere uitgangspunten zien verder op onder meer het klimaat, de EU, een verbod op discriminatie en een gunstig vestigingsklimaat voor bedrijven.
Waar de provincie Limburg dus al een jaar bestuurd met FVD, spraken CDA, VVD en FVD in Noord-Brabant de afgelopen tijd over een nieuw college. Dave Ensberg-Kleijkers, directeur van Jantje Beton, van Surinaamse komaf, woonachtig in Brabant en in 2015 voor het CDA kanditaat-Statenlid in Limburg, tweette naar aanleiding van de toenadering tussen het CDA en FVD in Brabant, dat hij geen CDA-lid was geworden om een coalitie te zien ontstaan “met een politieke partij die mijn gemengde gezin beschouwt als het symbool van homeopathische verdunning #doehetniet”.[5] De vier partijen (de eenmansfractie Lokaal Brabant heeft zich aangesloten) zijn goed voor 28 van de 55 zetels en stelden eveneens een aantal uitgangspunten op. Deze principes vormen in Limburg vooralsnog een waarborg voor de samenwerking.
De kritiek van de heer Ensberg mocht echter niet baten. Vorige maand werd namelijk bekend dat er een nieuw College van Gedeputeerde Staten in Noord-Brabant is geïnstalleerd. Twee gedeputeerden voor de VVD, twee voor het CDA, twee voor het FvD en één voor Lokaal Brabant zijn inmiddels ingezworen door de commissaris van de Koning. In Limburg verloopt het besturen – al dan niet in de vorm van een extraparlementair college – met FVD vooralsnog (verrassend genoeg) naar behoren. De tijd zal leren of dit aanhoudt.
[1] B. van den Braak, Het verhullende etikel ‘extraparlementair’ op Parlement.com, 14 juni 2019. Laatstelijk geraadpleegd op 13 februari 2020 (online).
[2] Op 4 februari dit jaar werd GroenLinks gedeputeerde Carla Brugman geroyeerd als lid van GroenLinks. De regionale afdeling vond het ‘compleet onacceptabel’ dat Brugman zonder overleg in een provinciebestuur was gestapt waar PVV en FvD inzitten. Mevrouw Brugman is voortaan dus ex-GroenLinkser en zit er dus écht op persoonlijke titel.
[3] Vgl. een onderzoek van NRC en De Limburger uit 2019 naar de betaalde klussen die de provincie Limburg levert aan ex-politici, waarbij aanbestedingsregels werden (worden?) overtreden en de gedragscode werd geschonden. Geen provincie leverde meer van deze betaalde klussen dan Limburg.
J. Dohmen & T. Sniekers, ‘De klusjesmannen van Limburg’, NRC Handelsblad 29 juni 2019. Laatstelijk geraadpleegd op 7 april 2020 (online).
[4] J. Peeters & T. Sniekers, ‘Provincie snijdt in inhuren ‘klusjesmannen’ na kritiek minister, De Limburger 13 februari 2020. Laatstelijk geraadpleegd op 13 juni 2020 (online).
[5] Een link naar de tweet van de heer Ensberg: https://twitter.com/dave_ensberg/status/1225790059632263169.