Vervolg
Jetten laat de kans schieten om serieus op dit argument in te gaan en kiest ervoor de kijker op een lesje in geschiedenis en internationaal recht te trakteren. Volgens hem is het klimaatprobleem thans het grootste gevaar dat het menselijk leven bedreigt en heeft de Nederlandse overheid haar handtekening gezet onder internationale afspraken die nopen tot het treffen van klimaatregelen. De rechterlijke uitspraak vormt daarmee een ‘tik op de vingers’ voor de overheid om zich daadwerkelijk aan de gemaakte afspraken te houden, als het ware een toewijzing van een vordering tot nakoming van een overeenkomst. Baudet weet hier sterk tegenin te brengen dat die (overigens niet bindende) internationale afspraken evenwel helemaal niet de grondslag voor de uitspraak vormden. Hij gaat echter de mist in wanneer hij vervolgens Jetten niet het woord vergunt om hier nader op in te gaan doch stelt dat de rechter ‘activistisch’ zou zijn. Dat wordt terecht door Jetten bestreden; het is immers niet zo dat de rechter zich reeds op voorhand een beeld gaat vormen over hoe hij recht zal gaan spreken en hoe hij aldus zijn activistische standpunten zou kunnen uitdragen. De presentatrice probeert het debat weer terug te brengen tot het ‘gelegde link’-argument, maar Jetten gaat daar jammer genoeg niet op in en wordt daar door Baudet noch de presentatrice op gewezen. Helaas, want daarmee valt een mijns inziens sterk argument van Baudet enigszins in het niet.
Naar aanleiding van een tussenfragment waarin de voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak aan het woord is – wellicht had een objectief onpartijdiger expert zijn licht op de problematiek kunnen laten schijnen (?) – laait de discussie op of de rechter in mag springen ingeval hij door een burger wordt aangezocht en de overheid te terughoudend is om ten aanzien van de aan de orde gestelde kwestie met (goede) wetgeving te komen. Baudet is het daar fundamenteel mee oneens en ziet voor de rechter een dergelijke ‘breekijzer’-functie niet weggelegd. In het vervolg wordt de aandacht wederom op pacta sunt servanda gevestigd: de wetgever heeft zich aan bepaalde afspraken gecommitteerd en zal moeten dulden dat hij door de rechter erop wordt gewezen dat hij die afspraken zal moeten nakomen. Maar aan welke afspraken nu precies, daarover blijft onduidelijkheid bestaan, althans daarover blijven de partijleiders het met elkaar oneens. In het vervolg van het debat, waarin het om mogelijke oplossingen zou dienen te gaan maar toch vooral met modder wordt gesmeten en beiden zichzelf schouderklopjes geven voor wat ze al of niet in de Kamer hebben gedaan, is ten aanzien hiervan niet meer verhelderend.
Het debat was er een van gemiste kansen en snelle veranderingen in het gespreksonderwerp die maakten dat waar een bepaalde kwestie op een verhelderende wijze nader zou kunnen worden uitgediept, dit niet gebeurde en de argumenten van de beide heren enigszins in de lucht bleven hangen. Daardoor kwamen zij niet zo goed uit de verf als mogelijk zou zijn. Mijns inziens is de discussie dan ook nog lang niet gevoerd. Laat ons de discussie evenwel voeren, ook (en wellicht zélfs) als het een onderwerp betreft dat we eerst dienen af te stoffen. Op het moment dat we niet langer bereid zijn om ook oude instituten kritisch te bediscussiëren gaat de alom bazuinde democratie immers pas écht ten onder.
[1] HR 20 december 2019, ECLI:NL:HR:2019:2006, NJ 2020/41, m.nt. J. Spier. Voorts worden in het introfilmpje genoemd het definitief niet doorgaan van de opening van Lelystad Airport en verbouwingswerkzaamheden aan de Afsluitdijk (twee van de 127 wegens de stikstofproblematiek afgelaste overheidsprojecten), alsook het terughalen van IS-kinderen.
[2] ‘Les juges de la nation ne sont que la bouche qui prononce les paroles de la loi, des êtres inanimés qui n’en peuvent modérer ni la force, ni la rigueur.’