Velen van ons zullen waarschijnlijk de droom hebben om later een goede jurist te worden, maar wat is dat nou eigenlijk een goede jurist? De één zal straks zijn plezier vinden in het bijstaan van grote ondernemingen, terwijl de ander veel meer voldoening zal halen uit een particulier helpen met een kleine portemonnee. Ondanks dat er grote verschillen zitten in beroepen, in de soorten mensen die je kan bijstaan en in de rechtsgebieden waarin je je beroep kunt gaan uitoefenen, is er wel één factor die je in alle beroepen nodig zult gaan hebben en dat is de balans vinden tussen empathie en afstandelijkheid in je werk. Je zal namelijk later misschien wel met zaken te maken krijgen die mensen hun leven kan verwoesten. Denk aan de advocaten die de mensen in de toeslagenaffaire moeten bijstaan, maar ook aan een ouder die op je kantoor in huilen uitbarst omdat haar kind uit huis geplaatst dreigt te worden. Ik denk dat we allemaal hopen dat deze situaties ons niet koud zullen laten, maar tegelijkertijd willen we ook niet dat we van deze situaties niet meer kunnen slapen. We behandelen daarom in dit artikel hoe je voldoende balans kunt vinden tussen empathie en afstandelijkheid in de juristenwereld.
Ten eerste heb je als jurist een grote luisterbereidheid en inlevingsvermogen nodig. Dit heb je nodig om de gevoelens van je cliënt zoveel mogelijk aan te voelen en de gevoelens van je cliënt daarna op een professionele manier te kunnen verwoorden aan bijvoorbeeld de rechtbank. Als je in een gesprek dus niet luistert naar je cliënt en je cliënt vaak afkapt, zal je cliënt veel minder goed zijn gevoel aan jou kunnen overbrengen. Tegelijkertijd moet je niet vergeten dat jij niet in de schoenen van de cliënt staat. Als je je het leed van je cliënt te veel aantrekt, kan je simpelweg je werk niet goed uitvoeren doordat je er niet meer op een professionele manier naar kijkt. Daarnaast maak je al lange dagen als jurist. Deze zullen nog langer worden als je je iets aantrekt, immers ben je er dan ook langer mee bezig. Dit is natuurlijk makkelijk gezegd. Het is echter juist heel moeilijk om je emoties niet de vrije loop te laten zeker als je bijvoorbeeld iemand moet beschermen waarvan je weet dat die onschuldig is. Het helpt om eerst even je emoties laten bezinken en dan de volgende ochtend met een frisse blik opnieuw naar het dossier kijken en kijken of je nog tegenstrijdigheden of onwaarheden uit het dossier kan halen. Daarnaast kan het je helpen om een goede balans te vinden tussen werk en privé. Een voorbeeld van wat je kan doen, is dat je niet met je cliënten gaat eten of dat je elkaar met de achternaam aanspreekt, zodat je privacy wordt beschermd. Daarnaast is het ook wel belangrijk dat je erachter staat wie je gaat bijstaan. Als het een persoon is waarmee je geen goede klik hebt, kan er wrijving ontstaan, maar ook als je je niet kan inleven in de dingen die een cliënt heeft gedaan, kan dat moeilijkheden brengen in het bijstaan van de cliënt. Wel is natuurlijk algemeen bekend dat je niet altijd een keuze hebt in je cliënten en je ook met moeilijke cliënten moet kunnen werken, maar probeer dan juist ook die afstandelijkheid in het oog te houden en je niet te veel laten meeslepen door emotie.1
De conclusie die we kunnen trekken is dat je als jurist een meer afstandelijke houding van zachtaardigheid en vriendelijkheid nodig hebt. Deze vorm kan bestaan als je als jurist tegelijkertijd de vaardigheden hebt om empathie te tonen, maar ook rationeel naar de feiten kan kijken. Als laatste willen we hier aan toevoegen dat dit een leerproces is waar je steeds beter in zult worden en waar je ook zeker je eigen persoonlijkheid in moet laten meespelen.2
1. ‘Strafpleiters balanceren tussen empathie en afstandelijkheid’, www.standaard.be/cnt/gusfibsp, standaard.be.
2. ‘Column: ratio en empathie’, www.advocatie.nl/column/column-ratio-en-empathie/, advocatie.nl.
