Altijd is er al sprake geweest van bedreigingen en vormen van geweld in de advocatuur. Een moord als deze is echter alsnog uitzonderlijk. Hij komt dan ook hard aan bij velen.
Uit een onderzoek van Het Advocatenblad onder 681 advocaten blijkt dat het gevoel van onveiligheid onder advocaten is gegroeid na de moord op strafrechtadvocaat Derk Wiersum. Uit het onderzoek is gebleken dat 59 procent van de ondervraagde advocaten zich wel eens onveilig voelen. Bij de strafadvocaten ligt dat percentage nog hoger, namelijk ongeveer driekwart. Dit is natuurlijk wel te begrijpen, omdat strafadvocaten sneller in aanraking komen met agressie of verontwaardigde personen en op die manier ook al op een bepaalde manier gewend zijn aan fysieke bedreiging. Desalniettemin komen ook advocaten uit het familierecht of advocaten die psychisch verwarde mensen bijstaan vaak in aanraking met bedreiging. Het is gebleken dat maar 26 procent nooit in aanraking is geweest met geweld of bedreiging.
Uit hetzelfde onderzoek is gebleken dat de moord op Derk Wiersum uiteindelijk voor de helft van de advocaten het gevoel van onveiligheid heeft vergroot. Een derde van de strafadvocaten ziet nu ook aanleiding om extra veiligheidsmaatregelen te treffen, zoals het beter beveiligen van het kantoor of het selectiever worden in het aannemen van zaken.
Ondanks dat advocaten zich steeds meer onveilig voelen, wordt er vaak geen aangifte gedaan. Aangifte doen zorgt namelijk voor een ethisch dilemma. Dat geldt ook voor de vraag naar extra beveiliging. Een advocaat moet dan aangeven waarom hij aangifte doet of waarom hij extra beveiliging nodig heeft. Dit betekent dus dat ze hun geheimhoudingsplicht opgeven en veel advocaten vinden dat te ver gaan.
Tijdens een aflevering van Nieuwsuur vertelde strafadvocaat Vito Shrukrula dat hij ook ervaring heeft gehad met bedreiging. De criminele organisatie dwongen hem zijn cliënt te laten bekennen, zodat zij zelf buiten schot zouden blijven. Shrukula weigerde dit en daar was de organisatie het niet mee eens. Dit had als gevolg dat de criminele organisatie naar zijn kantoor ging en zijn medewerkers bedreigde. Hierna had Shrukula geen andere optie meer dan de verdediging neer te leggen. Hij had op dat moment ook geen aangifte gedaan. Op de vraag om als strafrechtadvocaat te stoppen, reageert hij duidelijk. ‘Ook als morgen de moordenaar van Wiersum gepakt wordt, zou ik hem verdedigen. We zijn er juist voor dit soort mensen. Dat is het pijnlijke.’
Zijn confrère strafpleiter Peter Plasman is ook in een dergelijke bedreigende situatie terechtgekomen, maar heeft wel aangifte gedaan. Hij ontving een telefoontje met de volgende woorden op zijn kantoor: ‘Als Plasman deze zaak niet binnen drie dagen laat vallen, is hij dood’. Plasman geeft aan dat dergelijke doodsbedreigingen standaard aan het worden zijn tegenwoordig. Hij spreekt dan ook van een verruwing van de samenleving. Veel strafadvocaten laten openlijk weten dat ze twijfelen aan hun beroep door de toenemende bedreigingen.
Tijdens de zaak van Wiersum is er ook veel discussie geweest over de vraag waarom Wiersum niet meer beveiligd was. Volgens een college van Wiersum Jilles Roelse wilde hij dat zelf niet. ‘Derk wilde geen Schwarzenegger-type in zijn buurt. Hij zei: ik ben niet alleen advocaat, ik ben ook mens. Hij wilde gewoon door de stad kunnen fietsen.’
Veel advocaten delen deze mening. Ze houden nog steeds van hun vak, maar zouden niet meer zo snel een kroongetuige bijstaan. Uit het onderzoek van Het Advocatenblad is gebleken dat maar 18 procent nog een kroongetuige zou willen verdedigen. Het merendeel van deze 18 procent geeft daarbij aan dat ze risico’s groot vinden, maar niet willen wijken voor de terreur.
Zullen mensen dan nog wel voor het beroep als strafadvocaat kiezen? Het antwoord hierop is erg persoonlijk. Strafadvocatuur wordt nog steeds, en niet geheel onterecht, gezien als een spannend beroep en zaken als deze zal men er niet van weerhouden om toch deze wereld in te gaan. Zaken en omstandigheden als bij Derk Wiersum moeten ook niet gegeneraliseerd worden, maar toch is het wel iets om in je achterhoofd te houden. Als strafadvocaat kun je dus in een gevaarlijk wereldje terecht komen, maar ondanks dat is het dan alsnog je passie.