In Nederland worden herstelrecht voorzieningen bevorderd. Het De mogelijkheden in Nederland tot herstelrecht betreffent hier mMediation, bemiddeling en herstelconferenties. Zij zijn vastgelegd in het Wetboek van strafvordering.1 De aanvulling van herstelrecht op het regulier strafrecht vloeit voort uit een Europese verplichting en heeft als doel de positie van het slachtoffer te verbeteren.2 De politie informeert het slachtoffer over de mogelijkheid van herstelvoorzieningen. Binnen het herstelrecht staat het herstellen van de schade die de dader aan het slachtoffer heeft toegebracht centraal.3 Voor Herstel rechterlijke voorzieningen is het van belang dat de persoon die er van verdacht wordt een strafbaar feit te hebben gepleegd, ook bekent dit te hebben gepleegd, of de relevante feiten erkent en hiervoor de verantwoordelijkheid neemt. Herstel rechterlijke voorzieningen zijn altijd op vrijwillige basis en worden niet geforceerd.4
Herstelrecht is een relatief nieuw begrip binnen het Nederlandse rechtssysteem, maar het concept van herstelrecht is veel ouder dan het huidige rechtssysteem in Nederland. Herstelrecht is te vinden in verschillende culturen over de hele wereld. Gemeenschappen hebben al lange tijd systemen van herstel en verzoening gebruikt.
In inheemse culturen, zoals de Maori’s, de oorspronkelijke bewoners, Inuit of Aboriginals, bestonden al eeuwenlang strafsystemen waarin zowel het slachtoffer als de verdachte volwaardige procespartijen waren. De verdachte en het slachtoffer gingen samen in gesprek om te werken aan verzoening en het herstel van het conflict. Het slachtoffer had het recht om wraak te nemen als de onderhandelingen geen vruchten afwierpen en deze wraak was proportioneel was aan het oorspronkelijke misdrijf.5
Herstelrecht zoals dit tegenwoordig wordt gebruikt stamt uit de jaren zeventig en tachtig uit van de vorige eeuw. De nieuwe vorm van herstelrecht ontstond als reactie op de kritieken van op het traditionele strafrechtsysteem en de bestraffing en isolatie van daders binnen dit systeem. Er ontstond kritiek. De kritiek behelsde dat er niet genoeg aandacht werd besteed aan de behoeften van de slachtoffers en dat er geen ruimte was voor herstelmogelijkheden.
In België wordt gebruik gemaakt van het herstelgericht groepsoverleg in het jeugdstrafrecht. Het herstelgericht groepsoverleg. Deze herstelrechtelijke voorziening legt, net als de Nederlandse modaliteiten, de nadruk op het herstellende aspect. Hierbij wordt gekeken naar zowel materiële als immateriële schade en de relaties tussen de betrokken partijen. Zoals ook van toepassing is in het herstelrecht in Nederland, wordt tijdens deze gesprekken aan daders de mogelijkheid geboden om verantwoordelijkheid te nemen voor hun acties en stappen te zetten om de ontstane schade te herstellen.6
Het herstelgericht groepsoverleg heeft een brede reikwijdte en kan worden toegepast in verschillende contexten en voor verschillende delicten. Het herstelgerichtDit groepsoverleg wordt vaak ingezet bij gevallen van jeugddelinquentie, waar minderjarige daders betrokken zijn. Het biedt een alternatieve benadering ten opzichte van de traditionele strafrechtelijke afhandeling, met als doel het bevorderen van herstel, verantwoordelijkheid en gedragsverandering bij jongeren die strafbare feiten hebben gepleegd.7
Het herstelgericht groepsoverleg kan worden ingezet bij verschillende delicten, dit kan variëren van geweldsdelicten en vermogensdelicten tot overtredingen zoals vandalisme. Hierdoor is het toepassingsgebied van het herstelgericht groepsoverleg niet beperkt tot specifieke delicten, maar kan het worden ingezet bij een breed scala aan strafbare feiten.8
1 Artikel 51h wetboek van strafvordering
2 Borghouts, TPWS 2015/22
3 Huisman, DD 2019/48
4 Handboek Strafzaken 49.4.1
5 Handboek Strafzaken 49.1.1 en Walgrave 2008, p. 377-393
6 Valgaeren & Boone 2014, p 161-170.
7 Soenen & De Pauw 2012
8 Strafuitvoeringsrechtbank Brussel 2016
Geschreven door: Benaissa Oualkadi
